زبان و ادبيات فارسي متوسطه

 

خود آزمايي درس پانزدهم : ( زبان شناسي چيست ؟( 1 ) صفحه 77

1-                      زبان شناسي مثل همه ي علوم ديگر – از روش هاي رايج در تحقيقات علمي ( مشاهده ، تجربه ،‌آزمايش و فرضيه سازي ) استفاده مي كند .

2-              زبان شناسان براي حل مشكل دگرگوني زبان ،‌ عامل « زمان » را كه موجب تحول وتغيير در زمان مي شود ،‌كنار مي گذارند و مطالعه ي تغيير و تحول زبان را به شاخه اي ديگر از زبان شناسي  - به نام زبان شناسي تاريخي – مي سپارند .

3-                    مطالعه و تحقيق در يكي از گويش هاي مختلف جغرافيايي ،‌ اجتماعي و . . .

4-                     باران ملايمی، نم نم مي باريد ، به طوري كه زمين را اندکی خيس مي كرد .

-                         از اين منطقه ، انواع خرما به دست مي آيد(به عمل می آيد) و در آن حيوانات بسيار گوناگوني زندگي مي كنند .

-                         بعد يوسف را به سرآن چاه بردند و لباس او را بيرون آوردند وبه كمرش طنابي بستند .

-                         وقتي به شهر بصره رسيديم ، به علت فقر ودرماندگي به ديوانه ها شبيه بوديم و مدت سه ماه بود كه موی خود را کوتاه نكرده بوديم .

5 – بارانكي : مفرد ،‌ نكره ،‌عام ،‌مشتق             /   زمين : مفرد ،‌ جنس ،‌ عام ،‌ ساده       /     خرما : مفرد ،‌جنس ،‌ عام ،‌ساده      

     /  يوسف : مفرد ، شناس ، خاص ،‌ ساده  /     زمين : مفرد ،‌ جنس ،‌ عام ، ساده      /    بصره : مفرد ،‌ شناس ،‌ خاص ، ساده

     برهنگي : مفرد ،‌ جنس ،‌ عام ،‌ مشتق          / ديوانگان : جمع ،‌ جنس ،‌عام ،‌ ساده

6 -  در خط نسخ حروف وكلمات ،زاويه دار و يك نواخت است  و حرف ها در كنار هم چيده مي شوند ،‌در حالي كه حروف و كلمات در خط تحريري منحني ومتعادل اند . حرف ها با يك ديگر تناسب و تقارن دارند و بعضي حروف روي هم قرار مي گيرند . در اين خط به جاي زاويه ي حروف از قوس استفاده مي شود و حروف دندانه داركشيده نوشته مي شوند . به همين دليل ،‌خط تحريري نسبت به خط نسخ سريع تر نوشته مي شود و در زندگي كاربرد بيش تري دارد . البته هر دو خط جنبه ي كاربردي معمولي دارند و خط هاي هنري نيستند اما خط نسخ چون حروف را واضح و بر جسته نشان مي دهد ، براي آموزش و چاپ آثار  مناسب تر است . خط تحريري ، خط معيار به حساب مي آيد .

خود آزمايي درس شانزدهم : ( گروه اسمي 2 ) صفحه 81 و 82

1-                      كودك :  همان كودك ،‌ هيچ كودكي ، يك كودك ، دومين كودك ،‌ كوچك ترين كودك ، كدام كودك ؟ چه كودكي ؟عجب كودكي !

كـار :  آن كار ،‌هر كار ،‌ هزار كار ، آخرين كار ، سخت ترين كار ،‌چند كار ؟‌ عجب كاري !

نتيجه  :  اين نتيجه ، فلان نتيجه ، يك نتيجه ، دومين نتيجه ، عالي ترين نتيجه ،‌ كدام نتيجه ؟ چه نتيجه اي !

داستان : همين داستان ، چند داستان ،‌ چهار داستان ،‌ اولين داستان ،‌ جذاب ترين داستان ،‌ چند داستان ؟ عجب داستاني  !

2 – صفت شمارشي   سه ايالت اسلامي        /   صفت شمارشي      پنج شهر مهم       /  صفت اشاره    اين نتيجه

صفت اشاره    اين منظور / صفت عالي    بزرگ ترين روزنامه ي اجتماعي زمان خود  /  صفت اشاره    آن چند روز اختفاي خود

/صفت عالي    كوبنده ترين مقاله ها / صفت اشاره     اين شهامت /صفت مبهم     هيچ كس/  صفت تعجبي      چه روزهاي سختي

/ صفت اشاره     آ ن روزها  / صفت مبهم    هيچ فرد يا گروهي /صفت مبهم      چند گروه و دسته /   صفت پرسشي    كدام طرز تفكر

/  صفت اشاره     آن سخت گيري آغاز كار  / صفت مبهم      هر دو  / صفت شمارشي   يك نكته

تذکر: نوک پيکان در نمودار پيکانی از وابسته به طرف هسته رسم می شود ! مثلاً در گروه اسمی : آن چند روز  ، روز هسته است و بنابراين ابتدا نوک پيکان از چند (صفت مبهم) به طرف روز و سپس پيکان ديگری از زير آن (صفت اشاره) به طرف ميان پيکان چند روز رسم می کنيم . 

3 – شايد حيوانات بتوانند زبان يكديگر را بفهمند و از طريق صداهايي كه ايجاد مي كنند ، با هم ارتباط برقرار نمايند . بارها شاهد بوده ايم كه دو گربه وقتي كه به هم مي رسند ، صداهايي را رد و بدل مي كنند ، از كجا معلوم است كه اين صداها نظام مند نباشد و زبان خاصي به حساب نيايد . اما تا آنجا كه دانش بشري دريافته  تا كنون، نشانه هايي از وجود زباني نظام مند در ميان حيوانات ديده نشده است ؛ يعني ، اگر چه حيوانات صداهايي را با هم رد و بدل مي كنند اما در اين صداها ويژگي هاي زبان انساني مانند دوساختي بودن ، نابجايي و زايايي – وجود ندارد . از طرف ديگر زبان انسان در زمان هاي مختلف دگرگون مي شود وتغيير مي كند اما زبان حيوان دگرگوني نمي پذيرد.

4- جواهر  _←   جواهرات    /   ارباب  _←  اربابان   /   حور _←  حوريان    /     مراسم _←   مراسم ها

خودآزمايي درس هفدهم  ( ساده نويسي ) صفحه 88 و 89

1 – يكي از بهترين و مؤثرترين وسايل كسب مهارت در انواع نوشتن ، خواندن ،اين است كه  مطالب گوناگون علمي ، ادبي وهنري  را بخوانيم و نيز  از خواندن مطالب فلسفي وديني آموزنده و آگاهي دهنده دريغ نورزيم تا بتوانيم از اين گونه مطالب در مواقع گوناگون استفاده كنيم  .

- هنگام مطالعه بايدمطالب مورد نظر را به دقت بررسي كنيم ومورد تجزيه وتحليل قرار دهيم ، همچنين نكات مهم را يادداشت وگرد آوري نماييم .

2-              به لطف خداوند ، سال ها به مطالعه و پژوهش در مثنوي معنوي مولوي سرگرم بودم . در اين راه بارها به دشواري ها و پيچيدگي هايي برخورد نمودم و از طريق مراجعه به شرح و تفسيرهاي گوناگون ، برخي از آن مشكلات حل شد و بعضي هم چنان باقي ماند .

3-                     مستعمل : كهنه ، فرسوده  /  علي هذا  :  از اين رو ، بنابراين(معين)،لاجرم،ازيرا(دهخدا)   /   كانديدا  : نامزد ، داوطلب

   من غير مستقيم  : غير مستقيم    / علي كل حال :به هر صورت . در(به) هر حال  / در مقطع كنوني :اكنون ، در حال حاضر .

4 – (پاسخ زير بازگردانی اين داستان است و با شاخ و برگ دادن و توصيف مناظروجزئيات می توان نوشته را باز نويسی کرد.)

درزمان حضرت عيسي (ع) سه مرد هم سفربودند . در راهي به گنجي رسيدند . تصميم گرفتند يكي را به شهر بفرستند تا غذايي تهيه  كند. يكي از آنان به شهر رفت وغذايي خريد . با خود گفت : زهري در غذا بريزم تا ايشان بخورند وبميرند وگنج براي من بماند. آن دو مرد ديگر هم بايك ديگر قرار گذاشتند چون رفيقشان برگشت و غذا را آورد او را بكشند تا گنج به ايشان برسد . چون آن مرد برگشت و غذاي زهر آلود را آورد ، اورا كشتند . آن گاه غذا را خوردند و هر دو مردند . حضرت عيسي (ع) با حواريان از آن جا مي گذشت . گفت : نگاه كنيد كه چگونه اين سه مرد به خاطر حرص وطمع كشته شده وهر سه از گنج باز مانده اند . واين ماجرا براي كساني كه به دنيا و مال ومنال آن دل بسته اند درس عبرت است . 

5 – سهراب سرباز ارشد اردوگاه بود . / - بو علي سينا را مي توان اعلم حكيمان ايران دانست .

-                         نزد خداوند كسي افضل است كه ايمان قوي تر داشته باشد .

6 – چند نامه براي دوستم فرستادم . چند كتاب مفيد خريدم . ( صفت مبهم ) 

تا كنون به چند شهر مسافرت كردي؟  /  چند دانش آموز در آزمون شركت كردند ؟( صفت پرسشي )

7 –  فلان باغ را خريدم ،‌عجب منظره ي زيبايي دارد !،‌ شما بايد همه شب مطالعه كنيد .

هيچ كتابي را بي مطالعه رها نكردم . هر كاري رابا نام خداوند آغاز مي كنيم .

 

خود آزمايي درس هجدهم ( گروه اسمي 3 ) صفحه 94

1-                                                                                                                                                                                                                                        اين   چهار  دانش آموز  زرنگ

 

وابسته ي پيشين(1)        وابسته ي پيشين (2)        هسته                 وابسته ي پسين

                           صفت اشاره                صفت شمارشي                             اسم                 صفت بياني (عادي )

                                  اين                                  چهار                          دانش آموز   ــ         زرنگ

كـــدام    كتـاب  تــاريخ ؟

 

                                                               وابسته ي پيشين                          هسته                      وابسته ي پسين

صفت پرسشي                            اسم                      مضاف اليه

                                                                        كـدام                                 كتاب       ــ              تاريخ

 

همين  دو  رودخانه  ييلاقي

 

                                       وابسته ي پيشين (1)              وابسته پيشين (2)             هسته                   وابسته ي پسين

                                               صفت اشاره                       صفت شمارشي               اسم                    صفت بياني ( نسبي )

                                             همين                                     دو                       خانه ي      ــ                  ييلاقي

 

هر  هفت  روز  هفته

 

                                   وابسته ي پيشين (1)                     وابسته پيشين(2)               هسته              وابسته ي پسين

                                        صفت مبهم                                صفت شمارشي                 اسم             مضاف اليه

                                             هــر                                         هفت                            روز       ــ         هفته

 

          2 -                    گروه اسمي                                                    گروه اسمي

 

                                وابسته                  وابسته             هسته            هستـــه              وابسته                     وابسته

                                  صفت اشاره          صفت شمارشي     اسم            اســم                    صفت                         مضاف اليه

                   

                                      آن                        دو                     پرنده        فيلم      ــِ             تماشايي        ــِ           ديشب

                                  همين                     پنج                      نفر         كتابخانه ي    ــِ        بزرگ             ــِ         شهر

                                     اين                     چهار                   كتاب           دانش آموز   ــِ         زرنگ           ــِ          مدرسه

3 – از بين كلمه هاي ذكر شده ، تنها دو كلمه صفت بياني نيستند : 1ـ پنجم : صفت شمارشي ترتيبي (2) .2- ديگر: صفت مبهم .

حقّ گرفتني ،‌ فرد هوشمند ،‌ سخن سنجيده ،‌ نكته ي جالب ، پند اخلاقي ،‌ انسان دانا ،‌ كار خوب ،‌ فرد كوشا  ، محصل مؤدب ، آفتاب طلايي ،‌ گل زيبا ،‌ بند گسسته ، شخص زيرك ،‌ كتاب تاريخي     4-

1 –خوران کاربرد ندارد،در واژه ی شيرينی خوران «ان»پسوند اسم مصدر است نه نشانه ی صفت فاعلی.

2- گيران کاربرد ندارد و در واژه ای چون باج گيران «ان» پسوند جمع است و در منطقه ی باج گيران «ان» پسوند مکان است .

3- «دوا»صفت فاعلی از «دو»نيست بلکه واژه ای بسيط به معنای دارو است .                           4-«سوزا»کاربرد ندارد .

5- «داران » کاربرد ندارد و در واژه ای چون مال داران ، «ان» پسوند جمع است .  6- «دانان» کاربد ندارد و در واژه ای چون حکمت دانان «ان»پسوند جمع است .                          * «گرينده» چندان رايج و معمول نيست .

----------------------------------------------------------------

6 -  شهر : شهر شلوغ ، شهر تهران /  دريا  : درياي بي انتها ،‌ درياي عمان /  سيني :  سيني مسي ،‌ سيني چاي /

-                         انشا :  انشاي توصيفي ،‌ انشاي دانش آموزان .

خود آزمايي درس نوزدهم  ( خاطره نويسي ، يادداشت روزانه )  صفحه 99

                              گروه اسمي (1)                                                                    گروه اسمي (2)

 

                         وابسته           هسته       وابسته                                       هسته                 وابسته                        وابسته

                 صفت مبهم           اسم            صفت بياني                              اسم                  نشانه ي نكره          صفت بياني

                            فلان            شاعر          توانا                                          گل                         ي                            زيبا

                         چند                 فيلم            ديدني                                   جنگل                       ي                           ديدني

                            هر                 سخن            نيك                                     كتاب                       ي                             مفيد 

 

خود آزمايي درس بيستم   ( ضمير )  صفحه 103

1-                            كتاب هاي شما را به امانت برده ام  _←   كتاب ها يتان را به امانت برده ام .

-                         برادر ايشان آمده بود و سراغ شما را مي گرفت_←   برادر شان آمده بود و سراغتان را مي گرفت .

-                         خياط هنوز لباسش را حاضر نكرده است _←   خياط هنوز لباس او را حاضر نكرده است .

-                 به خوابي عميق فرو رفته بود ،‌چنان كه هر چه او را صدا مي زدند .‌جواب نمي داد . _← به خوابي عميق فرو رفته بود ؛ چنان كه هر چه صدايش مي زدند ،‌جواب نمي داد .

-                         نگاهتان  مي كردند _←  به شما نگاه مي كردند / شما را نگاه مي كردند .

-                         خودت هم او را ديدي ؟  _←  خود تو هم ديديش ؟‌

-                         اگر او را ببيني ،‌ مي شناسي ؟   _←  اگر ببينيش ، مي شناسي .

-                         داستاني را كه خوانده بود .‌براي ما تعريف كرد . _←  داستاني را كه خوانده بود ،‌برايمان تعريف كرد .

2-                  ايشان :مرجع ايرانيان/آن ها: مرجع ايرانيان / او: مرجع رستم  /  ــَ ش دربزرگش : مرجع رستم / آن ها : مرجع گرزوكمند ونيزه / ــَ ش در نهيبش : مرجع كشاني (اشكبوس) /  ــَ ت در هماوردت : مرجع كشاني (اشكبوس ) /  وي : مرجع رستم / م در نامم : مرجع رستم / م در مادرم : مرجع رستم / م در نامم : مرجع رستم / تو : مرجع اشكبوس

3                       - پدر هر شب كه به خانه بر مي گردد ،‌از كارش صحبت مي كند . _←  پدر هر شب كه به خانه بر مي گردد ،‌ از كار خود صحبت مي كند .

-                         نبايد به هر ناملايمي از دوستان خود برنجيد . _← نبايد به هر ناملايمي از دوستانتان برنجيد .

-                         خودش اين مطلب را به شما گفته است . _←  او اين مطلب را به خودتان گفته است .

-                         حرف آخرتان را بگوييد . _←  حرف آخر خود يا خودتان را بگوييد .

-                         كارتان را كه تمام كرديد ،‌ به دوستانتان هم سري بزنيد. _←كار خود يا خودتان را كه تمام كرديد به دوستان خود ياخودتان هم سري بزنيد .

-                         آيا  اين كتاب خودش بود ؟‌  _←  آيا اين كتاب او بود ؟‌

4                       – تكليف دانش آموزان است .

5                       – آيا چگونه به مدرسه مي روي ؟  _←  چگونه به مدرسه مي روي ؟ يا آيا به مدرسه می روی ؟

   آيا كي براي اردو آماده شويم ؟ _←كي براي اردو آماده شويم ؟

   چه كسي آيا به كمكش مي شتابد ؟‌ _←  چه كسي به كمكش مي شتابد ؟

خود آزمايي درس بيست ودوم ( نامه نگاري (1) ).صفحه 116 و 117

3 – الف ) اين نامه تاريخ ندارد .نويسنده نام و نشاني خود را نيز در آن ذكر نكرده است . موضوع نامه مشخص نشده است . عنوان نامه بايد پيش از كلمه ي احترام باشد .پايان نامه اسم وامضا ندارد . 

   ب )‌ اين نامه تاريخ و موضوع ندارد . لحن آن هم از ادب واحترام به دور است (لحن آمرانه است ) . اين طور به نظر مي رسد كه نويسنده ،‌ به زير دست خود نامه نوشته است . آغاز و پايان نامه نيز محترمانه نيست . محل امضا كلمه ي تشكر آميز ندارد .

4 – الف ) اين كتاب را امروز خريديد ؟ _←  اين را امروز خريديد ؟ ( تبديل صفت به ضمير )

ب) نثر كدام كتاب ساده تر بود ؟   _← نثر كدام ساده تر بود ؟‌ ( تبديل صفت به ضمير )

     پ ) چه مي خوانيد ؟_←   چه مطلبي را مي خوانيد ؟  ( تبديل ضمير به صفت )

ت) ارزش کدام را بيشتر می دانيد ؟ شعر عارفانه يا عاشقانه را ؟  _{← ارزش کدام شعر را بيشتر می دانيد ؟ شعر عارفانه ياعاشقانه را ؟}

     ث ) كتاب را چند خريديد ؟  _←  كتاب را چند ريال خريديد ؟ ( تبديل ضمير به صفت )

  ج ) آن كه به تو سلام كرد ، برادرم بود . _←آن شخصي كه به تو سلام كرد ،‌ برادرم بود . ( تبديل ضمير به صفت )

خود آزمايي درس بيست وسوم   ( گروه قيدي )  صفحه 120

1-                      آن شب اصلا از حرف هاي او سر در نياوردم .

قيدها : 1- آن شب ( قيد بي نشانه ،‌مشترك با اسم )       2 - اصلا ( قيد نشانه دار ،‌ تنوين دار )

v              حرف هاي آن روز پدر ،‌كاملابه مجيد قوت قلب داده بود.          كاملا  ( قيد نشانه دار ، تنوين دار )

v                قرار بود همان روز صبح ،‌مجيد با اتوبوس به تهران برود .

الف) همان روز صبح ( قيد بي نشانه ،‌مشترك با اسم )                  ب) با اتوبوس (قيد نشانه دار ، داراي حرف اضافه «متمم قيدي»)

پ)  به تهران  ( قيد نشانه دار ، داراي حرف اضافه «متمم قيدي» )         

     همه ي مشق ها را با دقت كاقي نوشته بود .         با دقت كافي : ( قيد نشانه دار ،‌داراي حرف اضافه « متمم قيدي » )

v              همه جا را به سرعت گشتيم ؛‌از هر كسي سراغ كتاب را گرفتيم ؛ متأسفانه نتوانستيم پيدايش كنيم ؛ هر جا كه مي رفتيم، كتاب فروش مي گفت : « تاهمين يكي دو ساعت پيش داشتيم .» با ناراحتي به خانه برگشتيم .

الف ) به سرعت : قيد نشانه دار ،‌ پيشوندي                                  ب) متأسفانه : قيد بي نشانه ،‌ مشترك با صفت

پ ) هر جا : قيد بي نشانه ،‌مشترك با اسم / هم چنين مي توانيم بگوييم كه در اصل « به هر جا ، بوده است »

 ( متمم قيدي )             ت )  تا همين يكي دو ساعت پيش : قيد نشانه دار ،‌متمم قيدي .               ث ) با ناراحتي : قيد نشانه دار ،‌پيشوندي .

ج )به خانه : قيد نشانه دار ،‌ متمم قيدي .

 2-دو روز قبل : دو روز قبل به ديدار او رفتم  / خيلي خوب :  او خيلي خوب فوتبال بازي مي كرد .

همين جا :‌ قرار است همين جا مدرسه اي بسازند  / دلاورانه : آن ها دلاورانه با دشمن جنگيدند .

سريع : پروين سريع كتاب هايش را برداشت .  / ديروز ظهر : سعيـد : ديروز ظهر سعيد را ديدم .

يك ساعت بعد : يك ساعت بعد نظرش تغيير كرد .

نکته : قيد های مختص دو گونه هستند:1-نشانه دار مثل اصلاً،يقيناً،کاملاًو...2-بی نشانه مثل هرگز،هميشه،ناگهان و ...

3 -                                                                                 به نام خدا

جناب آقاي احمدي ،‌دبير محترم زبان و ادبيات فارسي

        دانش آموزان سال اول دبيرستان دكتر شريعتي جلسه ي پرسش وپاسخ درسي را روز يكشنبه 5/9/80 ساعت4 تدارك ديده اند . از شما استاد گرامي استدعا داريم ،‌در صورت امكان با شركت در اين جلسه ما را از وجود خود بهره مند سازيد .

                                                                             با سپاس ، دانش آموزان سال اول دبيرستان دكتر شريعتي

4-

                                                                                                                                15/7/80                               

                                                                         باسمه تعالي

                                                          تقاضاي اشتراك مجله ي رشد جوان

 سردبير محترم مجله ي رشد جوان

با سلام و احترام

     اين جانب رضا حسابی ، دانش آموز سال اول دبيرستان دكتر حسابي شهرستان شيراز تقاضاي اشتراك آن مجله ي ارزشمند را دارم . لذا خواهشمندم در مورد در خواست اين جانب اقدام لازم به عمل آيد . ضمنا فر م تكميل شده ي اشتراك و فيش بانكي ضميمه ي درخواست است .

                                                                                                   با تشكر : رضا حسابی

 

 

 

 

 

5-

خود آزمايي درس بيست وچهارم   ( زبان سناسي چيست ؟ 2 ) صفحه 125

1-                   مطالعه ي صداهاي زبان و قواعد تركيب آن ها به منظور ايجاد ساخت هاي آوايي زبان را « واج شناسي » گويند .

2-                  ‌بخش صرف به بررسي وطبقه بندي تكواژها و چگونگي ساخت واژه ها ( مشتق ، مركب وساده ) مي پردازد .

در بخـش نحو ،‌شـيوه ي تركيـب انواع كلمات تا سطــح گروه يا جمـله مطرح مي شـود و آن گاه گروه ها به گروه هاي اسـمي ،‌ فـعلي و حرف اضافه اي(قيدی)  و جمله ها به انواع ساده ،‌مركب ،‌ شرطي ، امري و بياني تقسيم مي گردند .

3-            در اين سطح ، معناي انواع تكواژها ، كلمه ها ،‌گروه ها و جمله ها وروابط معنايي آن ها بررسي مي شود . در معنا شناسي از يك طرف معناي تكواژها ،‌ واژه ها و جمله ها و . .. توصيف مي گردد .از طرف ديگر، حوزه ي معنايي كلمه ها مشخص مي شود .

4-                  كتاب ومدرسه : تضمن ( شمول معنايي ) ؛ كتاب از لوازم مدرسه است .

   ورزش و فوتبال :‌تضمن ( شمول معنايي ) ؛ ورزش شامل فوتبال نيز هست .

  هست و نيست  :‌تضاد ؛ دو كلمه ي متضادند .

 خانه و منزل  :‌ مترادف ؛ تا حدودي هم معني اند .

5-

1-  اينک ضمير اشاره : مصغر اين است که اشارت به قريب و نزديک باشد . اين است . ( فرهنگ معين ) : بدو گفت اينک سر دشمنت/که او بد سگاليده بُد بر تنت .به معنی اکنون قيد است.

2-  تيز : سريع  (قيد است.) در صورتی که تيز چنگال را ترکيب وصفی مقلوب بدانيم ، تيز صفت خواهد بود : چنگالِ تيز

-----------------------------------------------------------

6-

v                     اگر له او چيزي نمي گوييد ، لااقل عليه او حرفي نزنيد .

v                     شاهد نه له متهم چيزي مي گفت نه عليه او .

خود آزمايي درس بيست وپنجم ( نامه نگاري (2)) صفحه 131

3- واج : عبارت است از كوچك ترين و احد صوتي زبان كه سبب تمايز معنايي مي شود . واج جنبه ي ملفوظ و گفتاري زبان است .

حرف : كوچك ترين واحد نوشتاري زبان است كه شكل مكتوب دارد ؛‌بنابراين ،‌ حرف ،‌گونه ي نوشتاري واج يا صداست ، به بيان  ديگر ،‌ حرف به اعتبار خط است ، و جنبه ي نوشتاري دارد ولي واج به اعتبار زبان و صوت آن است . يك واج الزاما معادل يك حرف نيست ؛ مثلا واج / z / در زبان نوشتاري فارسي به شكل هاي زير مي نويسند .يعني نماينده ي چند حرف زير است :

                                              ذ                                                                ث                       

واج / z /                ز               ز                                     واج /s /                   س

                                        ‌‌ ‌ظ     ض                                                          ص

4- بازرس ، نتيجه ی تحقيقاتی را که انجام گرفته است ، به اطلاع حضار رسانيد .

  - من نيز ضرب المثلی را که دوستم به کار برده بود ، در نوشته ام به کار بردم . 

خود آزمايي درس بيست وهفتم ( نقش نما )  صفحه 139

1- اگر : پيوند وابسته ساز / كه  :  پيوند وابسته ساز /  يا  :‌ پيوند همپايه ساز    /  و : پيوند همپايه ساز

  اما :  پيوند همپايه ساز  /  در صورتي كه : پيوند وابسته ساز  /  با آن كه : پيوند وابسته ساز 

1-                      اولين روزي كه به (برای ) ديدن دوستم رفتم ، او را در مزرعه سرگرم كار ديدم .

    فردوسي سي سال از عمر گران بهاي خود را صرف سرودن شاهنامه كرد .

     علامه دهخدا امثال وحكم فارسي را در چهار جلد نوشت .

نهاد ،كلمه يا گروهي از كلمات است كه درباره ي آ ن خبر مي دهيم .

3-ايران ،اي ايران ، هميشه آزاد و آباد باش .                                                     ايرا ن = منادا

مردم ايران، صميمي ومهربان اند                                                                       ايران = مضاف اليه

او پس از سال ها به ايران بازگشت .                                                                  ايران  = متمم

ايران را آباد كنيم .                                                                                          ايران= مفعول

فردوسي ،اي فردوسي ، هميشه تو را دوست خواهيم داشت .                            فردوسي = منادا

شاهنامه ي فردوسي يكي از افتخارات ادبيات فارسي است .                           فردوسي = مضاف اليه

ايستادگي را بايد از فردوسي آموخت .                                                  فردوسي =  متمم

جوانان ما بايد فردوسي را خوب بشناسند .                                           فردوسي =  مفعول

ادبيات ، اي ادبيات ،تو آيينه ی تمام نمای فرهنگ ما هستی .                    ادبيات=        منادا

درس ادبيات فارسي را جدّي تر بگيريم .                                               ادبيات =      مضاف اليه

دلم براي ادبيات مي تپد .                                                                     ادبيات   =    متمم

ادبيات ارزشمند كشور خود را بهتر بشناسيم .                                       ادبيات    =     مفعول

2-              نمونه ي يك آغاز : « هر چند مشغله هاي زندگي فرصتي باقي نگذاشته است اما لحظاتي به فكر دوستي قديمي چون تو بودن ،‌ موجب نشاط روح من مي شود . » يا« مدتي است كه از دوري تو ناراحتم وهميشه در فكر توهستم . اندوه دلم جز با نوشــتن نامه درمان نمي پذيرد . چند روزي بيشتر نيست كه از تو جدا شده ام اما دوري تو مرا مي آزارد .»

نمونه ي يك پايان : « حرف  زياد است ومجال نامه محدود ؛ بهتر است كلام را كوتاه كنم و در انتظار فرصتي بمانم كه بتوانيم يك ديگر را ببينيم و مفصل صحبت كنيم . »يا «دوست دارم بيشتر بنويسم وبيشتر با تو درد دل كنم اما چه كنم كه قلم را ياراي اين همراهي وزمان را مجال اين قلم نيست . تو را به خدا مي سپارم .»

خود آزمايي درس بيست وهشتم  ( خلاصه نويسي ) صفحه 149

1-                      الف ) مشورت با خردمندان در واقع شريك شدن در انديشه ي آن ها ست . يا هركه دركارهاي بزرگ با خردمندان مشورت كند درواقع شريك عقل آن ها مي شود .

    ب ) زياد خواندن ، نشان دانشمندي نيست ، بلكه راه وروش صحيح دانستن مهم است . يا دانشمند واقعی کسی نيست که زياد کتاب خوانده و از همه بيشتر معلومات داشته باشد بلکه کسی است که در تحصيل علم و ادب با شيوه ای درست قدم بردارد و آن را صحيح به کار ببرد .

  پ ) خرد سبب هدايت انسان مي شود و جاهلان خود را از اين نعمت بي بهره ساخته اند ./خرد چراغي راهنما در راه زندگي انسان است ، بي خردان ازاين چراغ بي بهره هستند .

2-                     تكليف شب دانش آموز است ، كه مي توانند از منابع زير كمك بگيرند :

1- هفت پيكر نظامي     2- داستان هاي دل انگيز ادبيات فارسي ؛ زهرا كيا ( خانلري ) 3- قصه هاي خوب براي بچه هاي خوب ؛

 مهدي آذر يزدي  ( داستان خيروشر )                                         

 

هميشه شاد و سربلند باشيد

غلامرضا نجاري – ارديبهشت ماه 1387